Door: abt Denis Hendrickx
Lezingen: Genesis 2,7-9; 3,1-7; Romeinen 5,12-19 en Matteus 4, 1-11

Zoals reeds gesteld laten we ons in deze veertigdagentijd leiden door een Indiaas hongerdoek. Vandaag het centrum van het doek: een vrouw zit in een tarwekorrel in de lotushouding. Een meditatieve en een werkhouding gaan hier samen. Ze mengt de zuurdesem met het meel en kneedt het tot brood: chappati. De korenaren ontspruiten aan de aarde en reiken naar het licht. De kunstenares verwijst naar het harde leven van arme vrouwen in India. Zij moeten zorgen dat hun familie overleeft. Indiase vrouwen herkennen zich gemakkelijk in deze vrouw. Het groeien van het rijk Gods is voor hen een moeizaam proces, dat door de dood heen haar leven leidt. Als de graankorrel niet in de aarde valt en sterft, dan brengt hij geen vruchten voort. In de graankorrel doe je kracht op om de reis te gaan naar de armen, onderdrukten, vreemdelingen en naamlozen.

De Schriftwoorden van vandaag houden ons voor stil te staan bij onze verantwoordelijkheid als volwassen mens. Volwassen zijn, dat is keuzes kunnen maken en met de volgen van die keuzes kunnen leven. Zolang een mens kind is, maken ouders keuzes voor het kind. Maar er komt een moment waarop het kind zelf zijn keuzes gaat maken. 

Om dat te kunnen verlaten we het ouderlijk huis. Het kind verlaat de veilige haven. Het gemak van thuis wijkt voor een onbekende vrijheid. En wat ouders soms ook aandragen – je hebt het thuis toch goed, je hebt alles wat je hartje begeert – het helpt allemaal niets. Bij kinderen met een handicap ligt dat anders, maar de meeste kinderen zijn in staat om de veiligheid en geborgenheid van het gezin te verruilen voor een bestaan waarin zelf gekozen wordt en waarin geleerd wordt uit ervaring. Zo worden mensen volwassen.

In dezelfde situatie bevinden zich Adam en Eva in de tuin. Ze hebben het goed bij God die hun regels geeft, maar ook veiligheid en alles wat ze nodig hadden, zelfs veel meer. Maar ze willen weg. Ze willen weten en zelf kunnen kiezen tussen goed en kwaad. “Maar God is toch goed voor jullie en Hij zorgt voor alles?” Nee, mensen willen het zelf uitzoeken. God wordt niet langer gezien als Vader, is niet meer die veilige relatie, wij willen weten wat Hij weet, we zijn onze eigen god en willen ons met Hem meten.

De keuzes die wij maken, blijken niet altijd goed te zijn voor onszelf en onze omgeving, voor onze relatie met onze medemensen en zeker niet voor onze relatie met God. Keer op keer, generatie op generatie, maken mensen goede en minder goede keuzes. Deze laatste hebben ertoe geleid dat de aarde meer en meer een woestijn is geworden. Het streven naar rijkdom, macht maakt miljoenen slachtoffers. De waanzinnige oorlog in Oekraïne en de macht van het geldt boven geluk van mensen zoals in Groningen zijn daarvan duidelijk voorbeelden.

Plaatst het Evangelie van Matteus daarom Jezus in de woestijn – de woestijn die door al die generaties voor Hem gemaakt is? De woestijn van: ik eerst dan de rest? En zo  moet ook Jezus op de drempel van zijn openbare leven, zijn volwassenheid kiezen: wat zal ik doen? Midden in die door mensen gemaakte woestijn houdt Jezus zichzelf en ons voor wat die keuze kan zijn. Hij zegt: niet brood alleen, rijkdom en macht zal Mij leiden in mijn leven, want dat kweekt alleen maar afstand tussen mensen. Ik wil die woestijn uit’.

Is dit een verhaal van duizenden jaren terug? Of is dit ook ons verhaal? Is dit niet wat nu gebeurt met onze wereld, in onze maatschappij, in de economie, hert milieu? Horen wij niet hoe de aarde huilt? Wat zijn wij aan het doen? Hoe durf je mens, om je eigen woonplaats zo te vernietigen?

Paus Franciscus noemt in zijn enkele jaren geleden uitgebrachte encycliek Laudato Si de wereld ‘ons gemeenschappelijke huis’. Het huis dat vereist dat wij onze verantwoordelijkheid nemen en goed zorg dragen voor haar. En uiteraard voor elkaar.

Uit het evangelie kunnen wij leren dat zelfkennis de basis is van verandering. Jezus vast en bidt 40 dagen en 40 nachten in de woestijn. Dat is ook de oorsprong van de vastentijd, de veertigdagentijd. Een tijd om tot inkeer te komen, een tijd om te bezinnen, een tijd om goed na te denken over de dingen die niet overeenkomen met Gods bedoelingen in ons leven. De verleidingen van onze moderne samenleving kunnen we het hoofd bieden door ons te realiseren dat we niet alles nodig hebben wat we om ons heen zien en horen. Het was niet Gods bedoeling dat we ons zouden richten op het vergaren van mooie huizen en dure auto’s.

De vastentijd biedt ons de mogelijkheid ons te bezinnen op ons leven en op onze bijdrage aan een betere wereld. Als de wereld uit balans blijkt te zijn, als er zoveel onrechtvaardigheid, armoede en verdriet is, is het dan nu niet het moment om verandering te brengen?

Laten we als eerste stap op weg naar Pasen proberen de juiste keuze te maken: wil ik de woestijn… of… net als Jezus uit de woestijn. Aan ons de keuze.