Door: abt Denis Hendrickx
Lezingen: Jesaja 91-6; Titus 2, 11-14 en Lucas 2, 1-14

Keizer Augustus heeft alle macht. Als hij zegt: ‘ga’, dan gaan zijn onderdanen, ‘kom‘, dan komen ze. Over stoffige kronkelwegen, vanuit alle hoeken van het land komen ze. De keizer wil zijn macht tellen. Ieder land, ieder volk, iedere man, iedere vrouw, elk kind moet worden opgeschreven. En zo gebeurde het.

En het gebeurde in een uithoek van het rijk van de keizer, in land Israël, in het kleine plaatsje Bethlehem, in een uithoek van Bethlehem in een stal. Ver weg van alle macht wordt een kind geboren en neergelegd in een voederbak en waarvan velen droomden: een kind dat koning wordt, koning naar Gods hart, dat vrede brengt en aan dat vrederijk komt geen einde.

Lucas plaatst de geschiedenis van de onoverwinnelijke keizer tegenover een kind in een voederbak. Nergens was er plaats voor dit kind: niet in de herberg, niet in de tempel, niet in de verstaande harten van mensen. Of toch….

En het gebeurde dat herders – niet in tel- die leven in het donker, zich ophouden buiten de samenleving en wonen bij hun schapen. Uitgerekend zij horen van de geboorte. Uitgerekend zij, de laatsten, krijgen als eersten het bericht dat Jezus is geboren.

En het geschiedde dat de herders zeiden, laten we gaan. En zij maakten bekend wat er over dit kind was gezegd. Als wij horen wat de herders toen vertelden, zullen ook wij verwonderd zijn. Zij verwijzen immers al naar allen die aan de rand leven, niet meetellen, niet gewaardeerd of zelfs misprezen worden. Hen allen voor wie geen plaats is en die geen opvang vinden. Hen allen voor wie Jezus later zoveel zal betekenen.

De uiterste eenvoud waarin deze geboorte plaatsvindt, stemt wel tot nadenken. ‘Er was geen plaats voor hen”, staat er. Het is van alle tijden: schamelheid en armoede trekken niet aan. Armoede stoot af. De arme en de vreemdeling horen er niet bij. Omdat ze niet zijn zoals wij, omdat ze onze vanzelfsprekendheden, onze verworvenheden, onze wereld in vraag stellen. Juist daarin is God zo anders dan wij: dat Hij oog heeft voor wat niet aantrekkelijk is; dat Hij omziet naar hen die wij niet zien. Later zal Jezus zich met hen identificeren: ‘Wat gij aan de minste van de mijnen hebt gedaan, dat heb je aan mij gedaan’.

Die verhalen en ervaringen van toen zijn de grote uitdagingen voor vandaag. De oorlog in Oekraïne – op ons eigen continent – duurt maar voort. Israël en Hamas blijven elkaar om de oren slaan met dag in dag uit dodelijke slachtoffers van onschuldige mensen. En dat allemaal nota bene in de regio waar het Christuskind geboren is. Op straat vinden afrekeningen plaats met dodelijke afloop. En daarnaast blijven op zoveel andere plaatsen in de wereld de wapens spreken. Er zijn de vele migranten, op de vlucht voor geweld en armoede. Er is een opwarming van de aarde die we zo moeilijk onder controle krijgen. Ook bij ons blijft de armoede een enorme uitdaging en zien we een groeiende tweedeling. Met moeite komen een aantal mensen aan het einde van de maand rond. Dat alles zorgt voor onzekerheid en angst. Met het gevaar dat we in de verdediging gaan en schuldigen zoeken. Het gevaar dat we ons opsluiten in onszelf en de noodkreet van anderen niet meer zien . Extreme standpunten, met regelmaat verwoord in populistisch geroep en eigen volk eerst, komen in plaats van goed doordachte analyses die de toets van de feiten doorstaan. Daarom is solidariteit zo belangrijk. Hoe groot de uitdagingen ook zijn en hoe complex de situatie ook is, solidariteit en universele broederschap blijven de enige en noodzakelijke garantie voor een menswaardige samenleving, hier in ons land, in Europa en wereldwijd.  

Kerstmis is het feest van solidariteit. Als God het de moeite waard vond mens te worden voor en met ons, dan opdat ook wij mensen zouden worden met en voor elkaar. We moeten ons verzetten tegen zelfgenoegzaamheid en onverschilligheid. Niet wat we voor onszelf kunnen verwerven, maar wat we voor anderen kunnen betekenen, dat maakt het leven de moeite waard om geleefd te worden. Zo eert men God. En alleen zo komt vrede op aarde.

Zalig Kerstfeest voor u en voor allen die u lief zijn.