‘Iedere echte ont-moet-ing houdt in dat er niets moet’

Norbertijn Joost Jansen heeft in zijn leven vele mooie reizen gemaakt, mooie plekken bezocht en bijzondere mensen ontmoet. Op deze website kijkt hij hier regelmatig op terug. Deze maand zijn laatste artikel over een aantal zeer inspirerende ontmoetingen.

Door: Joost Jansen o.praem.

Er zijn van die ontmoetingen waarvan je – jaren later – beseft dat ze je leven hebben getekend, ten goede en… Ik durf niet te zeggen ten kwade want dan zou ik er niet met een gerust hart op terug willen kijken. Toch zijn er ook ‘schuurmomenten’, ontegenzeggelijk, ook zij zijn vormend.

Enkele ontmoetingen kies ik uit. Enkele uit de velen want er zijn er mijn leven vele geweest. Er is een grote rijkdom aan ontmoetingen tot nu toe. Vaak ervaar ik een duwtje in de rug om op iemand af te stappen, uit nieuwsgierigheid. Soms krijg je het lid op de neus, dat is het risico. Laten we dit risico blijmoedig aannemen. Je groeit er aan. Een paar uit de vele ontmoetingen wil ik met u delen.

Frère Pierre
Zijn ogen tranen gedurig. Een oogziekte? Is er meer aan de hand? Of is het beiden? In de tijd dat ik met hem mocht optrekken, heeft hij me wel geleerd om anders te kijken. Te kijken met de ogen van het hart. Niet dat ik altijd trouw aan deze ervaring ben geweest…
Zijn betraande ogen, zijn blik, zijn verdriet dat niet zijn verdriet is maar bewogenheid om wat er in de wereld gebeurt, staan gericht op een ‘Elders’.
’s Ochtends in de abdijkerk begint mijn dag, in stilte, met aandacht voor wat komen gaat Onder de blik van de Ene merk ik dat de blik van frère Pierre mijn manier van kijken richt. Mijn ogen tranen niet, maar zijn betraande ogen hebben me geraakt tot in mijn ziel. Blijvend.

Priester Gerard
We trekken al geruime tijd met elkaar op. Ik ben – denk ik – twintig jaar religieus en heb naast mijn andere werk vele pastorale contacten met mensen. Boeiend om met zo’n diversiteit aan zoekers onderweg te zijn. Geregeld stellen ze mij de vraag waarom ik me niet tot priester laat wijden. Ik heb toch voldoende opleiding genoten, ik weet toch te luisteren en mee te voelen, ik heb – zeggen ze – ook wel een opbouwend woord. Langzaamaan groeit zo in mij het verlangen tot deze dienst binnen de geloofsgemeenschap. Ik spreek erover met priester Gerard. Zijn reactie verbaast me, kwetst me ook ergens: ‘Weet je wel waar je aan begint? Dat is echt niet zo’n gemakkelijke functie. Ik zou nog maar eens goed aandenken.’ Gelukkig voel ik eerder compassie met deze mens die zelf worstelt met zijn identiteit als priester (zo blijkt later). Voor mij een leermoment.  

Emmanuel Levinas
Een vriend tipt me: er is een congres in Rolduc over Franz Rosenzweig en de Franse filosoof Levinas zal ook een lezing verzorgen. Ik naar Rolduc, naar de oude abdij waar eens de heilige Norbertus een wonder heeft verricht. Al jaren verdiep ik me in het denken van Franz Rosenzweig, de vriend van Martin Buber. Ook de geschriften van Emmanuel Levinas hebben al jaren mijn belangstelling. De lezing is boeiend. Er volgt een middagpauze waarin ieder een broodje nuttigt. Ik koop het hoofdwerk van Levinas Totalité et Infini. Wat verder drentelend door de gangen van deze oude abdij kom ik monsieur Levinas tegen, samen met zijn vrouw. Verbazing. Ik vraag hem om het zojuist gekochte boek te signeren. Hij doet het en vraagt me onmiddellijk: ‘Wat doet u?’ Dit is bijzonder. Ik heb wel meer ‘grote mensen’ ontmoet en het valt me op dat ze vaak alleen maar over zichzelf en over wat ze doen kunnen praten. Deze ‘grote mens’ vraagt naar mij, een jonge student in de theologie. Hij, de filosoof van het gelaat van ‘de a(A)nder’, doet nu wat hij in diepzinnige taal beschrijft. Hij leeft dus zelf zijn boodschap.

Nicole
Na het overlijden van haar man gaat ze naar een weekend rouwverwerking in de Abdij van Berne. Ze blijft vervolgens komen: naar de kerk, naar de boekhandel, spiritueel geïnteresseerd als ze is. Ze volgt met veel passie het leerhuis. Ze is geen gemakkelijke want met haar scherp geheugen komt ze nogal eens met ‘aanvullende informatie’ die anderen onrustig maakt. Ze wordt eersteklas vrijwilligster bij de uitgeverij en er groeit vriendschap. Geen rustige vriendschap, ze weet iedere keer weer een ander geluid te laten horen. Onvoorspelbaar. Ze is intussen gestorven op gezegende leeftijd. Toch leeft ze door vanwege de unieke ontmoeting.

Stéphane Mosès
We gaan samenwerken, hij en ik. Stéphane is een orthodoxe jood uit Jeruzalem, professor aan de Hebrew University in die stad en tegelijkertijd ook aan de Universiteit van Nanterre (Parijs). We ontmoeten elkaar in zijn appartement in Jeruzalem. Hij ontvangt me vriendelijk, samen met zijn vrouw, een beeldend kunstenaar. Het is het feest van Poerim en ik krijg een ‘Hamantasche’, een speciale lekkernij op dit feest. Maar daar ben ik natuurlijk niet voor gekomen. Hoe begin je toch zo’n gesprek? Stéphane neemt het voortouw: ‘Hoe zie jij God?’ Forse opening. Ik vertel hoe de persoon van Jezus – Weg, Poort, Gelaat, Naam – mij brengt tot de Traditie van de Vaderen. Hij knikt bemoedigend, hij verstaat me, is blij met het eerlijke en authentieke gesprek tussen een christen en een jood. ‘En u?’, vraag ik. ‘Ik geloof in het bestaan van het niet bestaan van een persoonlijke God.’ Deze inkijk in zijn hart blijft me bij tot vandaag. Waarom? Omdat ik zo de concreetheid van de ontmoeting met God kan verbinden met zijn Mysterie dat ik nooit helemaal zal doorgronden. Dat ik altijd kan blijven gaan op een weg vol ontdekkingen. Dat ik kan blijven groeien in de relatie met Hem.

Naschrift
Er zijn nog zovele ontmoetingen… Dankbaar ben ik. Iedere echte ont-moet-ing houdt in dat er niets moet. Alleen wederzijdse ontvangenis. Het zou voldoende moeten zijn.

Joost Jansen is norbertijn van de Abdij van Berne in Heeswijk-Dinther.