Door: Joost Jansen o.praem.
Sint-Michielsgestel heeft al bijna 200 jaar een doofstomneninstituut. Het heet nu anders, het blijft wel dezelfde doelgroep. Gelukkig is er met alle techniek nu meer mogelijk dan vroeger. U moet zich eens indenken: wanneer je niet kunt horen en hoe kun je dan als kind leren spreken? Op oudere leeftijd langzaamaan doof worden, en nogal wat mensen onder u hebben daarmee te maken, is al een beproeving, maar van kindsbeen aan doof zijn, is echt anders. Leren spreken is alleen mogelijk als je taal tot je kunt nemen door, ja, door te luisteren! Communicatie is toch wat ieder van ons tot medemens maakt.
Dit is in dit evangelie aan de hand. Een man wordt bij Jezus gebracht opdat zijn oren open gaan en zijn tong los. Effcta! Ga open. Een mens gered en Jezus heeft weer een wonder gedaan, een mens weer de mogelijkheid gegeven om te praten. Hij is bevrijd van zijn handicap. Zijn isolement is doorbroken. Zo is het verhaal.
Ik lees er meer in. Ik probeer te luisteren naar een tweede laag in dit evangelie, zoals dit bij ieder Evangelieverhaal de bedoeling is. Komt het niet kunnen luisteren niet veel vaker voor? Ook bij mensen die niet fysiek doofstom zijn maar bij wie wel de oren dicht zitten? Niet alleen bij pubers en we zijn het allemaal ’n keer geweest. Veel fundamenteler: mensen luisteren te weinig naar elkaar. Ze horen wel berichten maar ze filteren dat wat ze graag willen horen. In het politieke debat is dit duidelijk. Mensen zijn angstig voor vreemden en als Mohammed iets uithaalt dan deugen alle Marokkanen niet. Of dat voorbeeld uit de tweede lezing: de mens met gouden ringen aan de vingers is de goede en een pover geklede wordt aan de kant gezet. Wellicht heeft die welgestelde zijn fortuin op een oneerbare manier bijeengebracht over de rug van die arme heen. Wie weet.
Luisteren is een kunst. Het is al mooi wanneer je hoort wat je gesprekspartner zelf bedoeld te zeggen. Het is nog mooier als er een over en weer komt en je echt samen praat. Dat je in alle vrijheid met elkaar van gedachte wisselt, het is al een hele vooruitgang. Soms gebeurt het dat je samen naar eenzelfde doel of project toepraat. Dan ontstaat er perspectief. Dan kun je samen hier naar toe werken. Waar is dat perspectief te horen?
De joodse geloofsbelijdenis luidt: Hoor Israël, de Heer onze God is ËËN. Fundamenteel bij het Bijbelse geloof is luisteren, luisteren naar een gezamenlijk verhaal, onze Bijbel. Dat gezamenlijke geloofsverhaal is verdampt. Velen zijn het hierover eens. Dat is arm. Want als er geen verhaal is waarin waarden en normen, waarin richting wordt gegeven in ons samenleven met elkaar, dan leven we langs elkaar heen. De grootste schreeuwer krijgt dan aandacht en pakt op een gegeven moment de leiding én de macht. We zien het met minister Faber die voor een bepaalde groep de bed-bad-en-broodregeling afschaft waardoor mensen de straat op gestuurd worden. Gelukkig reageren de kerken vanuit hun gezamenlijke verhaal: de Blijde Boodschap van Jezus en zijn blauwdruk van het Rijk van God. Christenen die zijn blijven luisteren naar het Woord van God, naar deze Bijbel, en van daaruit kunnen antwoorden, kritisch blijven en zeggen: tot hier en niet verder. Iedere mens heeft echt op de fundamentele basisbehoeften, bed-bad-brood.
Er zijn zo bezien vele doofstommen vandaag. Mensen waarvan de oren potdicht zitten vaak doordat ze opgesloten zitten in zichzelf. Een positieve boodschap kan hen niet bereiken, laat staan een Blijde Boodschap, het Evangelie. Het volstaat niet om stevig te gaan getuigen, de boodschap is dan aan dovemans oren gericht, zo zeggen we. Het is beter om plekken te creëren waar men veilig bij elkaar kan komen, elkaar kan raken, waar openheid groeit, en ook de oren en ogen opengaan.
Het treft me dat die doofstomme in het evangelie door anderen bij Jezus wordt gebracht. Wie zijn die anderen? Zijn wij misschien ‘die anderen’? Zijn wij het die van Jezus hebben gehoord, dit niet voor onszelf houden en tegen iemand die vast zit durven zeggen: kom je mee? Zijn wij de dragers van ons gezamenlijke verhaal om het te delen met mensen onderweg?