Mensen blij maken als roeping

In 1886 hebben de Norbertijnen van de Abdij van Berne het gymnasium opgericht. Tot op de dag van vandaag – nu onder de naam Bernrode – is de school voor leerlingen het voorportaal van hun rol in de samenleving. Duizenden alumni zijn ‘tot elk goed werk bereid’, zoals de broeders dat zo mooi zeggen. In deze serie spreken we enkele oud-leerlingen over hun levenslijnen en levenslessen. Wat zijn hun betekenisvolle belevenissen in hun persoonlijke en professionele ontwikkeling?

Door: Henk-Jan Hoefman | Foto’s: Jon Earle, David Henley

In deel 1 spreken we met Aukje van Gerven, blijmaker en Brabantse globetrotter. Zij schreef het boek Beroep: avonturier (2010) over haar fietstocht van 12.000 kilometer van Tanzania naar Nederland. “Deze spannende reis was onvergetelijk, maar het volgen van je roeping is even avontuurlijk.”

Passie of pragmatiek?

Aukje was op Bernrode dol op geschiedenis en aardrijkskunde, maar dacht dat ze daarmee alleen maar leraar kon worden. Ze liet haar passie varen en koos voor een rechtenstudie in Tilburg. De toekomstige globetrotter zocht het toen nog graag dichtbij huis. “Mijn wereld was op die leeftijd niet zo groot. Ik ben een trotse Brabantse dus wilde ik binnen de provincie blijven. Als pragmatisch mens maakte ik een praktische keuze voor deze studie.” Is dat niet een beetje saai en taai voor een expressieve persoon, die het contact met mensen het meest wezenlijke vindt in alles wat ze doet? “Dat klopt, maar ik heb me gespecialiseerd in familierecht, dat was voor mij de meest menselijke kant van het recht, daar waar je veel met mensen te maken hebt. Na een afstudeerstage bij de kinderrechter in ‘s-Hertogenbosch kreeg ik een baan aangeboden, maar ik wilde een verre reis gaan maken. Dat leverde onbetaalbare ervaringen op, maar toen ik terugkwam was er geen mooie baan in het familierecht voorhanden.”

Losliggende tegels

Als jurist gaat zij aan de slag bij de gemeente Bergen op Zoom. Ze had fantastische collega’s, maar vond haar werkgeluk niet bij burgers die klagen over losliggende stoeptegels. Dan besluit ze toch gehoor te geven aan haar passie voor geschiedenis en gaat studeren in Utrecht. “Voor mijn tweede master vertrok ik met mijn partner naar Australië, maar de relatie liep al heel snel op de klippen. Daar zat ik dan met al mijn verdriet aan de andere kant van de wereld. Ik miste mijn Brabantse roots. De les die ik toen leerde: je hoeft het niet alleen te doen. Familie en vrienden willen er graag voor je zijn in moeilijke tijden.” Op achtentwintigjarige leeftijd belandde ze weer bij haar ouders. Geen relatie. Geen masterstudie. Geen baan. Geen huis. “Op dat moment had ik niets te verliezen. Toen kreeg ik de kans om me aan te melden voor een jongerenexpeditie van de Zuidpool naar de Noordpool. Op de route zouden we allerlei projecten aandoen, waaronder klimaat- en waterprojecten in Afrika. Na het selectiekamp in Canada werd ik gekozen voor het expeditieteam, maar toen bleek opeens dat we nog 5 miljoen dollar voor de trip moesten regelen. Ik ging terug naar Nederland om aan fundraising te doen.”

Aukje autoband

Zij had een aantal mislukkingen achter de rug en nu dreigde ook nog deze expeditie te mislukken. Dat zou haar niet gebeuren en trainde keihard. Niets was te dol voor dit bijtertje. “Om te trainen voor de zware tocht sleepte ik elke dag een zware autoband achter me aan. Dat trok natuurlijk de aandacht en ik stond bekend als ‘Aukje Autoband’.” Hoewel ze de kranten haalde en sponsorgeld wist te regelen, wordt de expeditie door de organisatie afgeblazen. Aukje staat met lege handen. Wat nu? “Het was een gigantische teleurstelling natuurlijk, maar met drie mannelijke teamleden: twee Nieuw Zeelanders en een Canadees, bedachten we een alternatief. We besloten Mount Kilimanjaro in Tanzania te beklimmen en een lokaal jeugdproject te steunen.”

12.000 kilometer afzien

Aukje erkent dat ze in die levensfase nog vrij naïef was. Samen met haar reisvrienden zou ze de arme bevolking daar wel even gaan helpen. “Dat is de klassieke missionaris-fout; we gaan naar Afrika en we komen hulp brengen, maar zo werkt het natuurlijk niet. Het is een uitwisseling tussen mensen met dezelfde dromen en zorgen.” Jon, één van de Nieuw-Zeelandse reisgenoten, werd haar nieuwe liefdespartner. Zij besloten om van Tanzania naar Nederland terug te fietsen. Achteraf bezien vond Aukje het een behoorlijk onbesuisd idee om 12.000 kilometer huiswaarts te trappen, terwijl ze niet eens van fietsen houdt. “Ik wist totaal niet waar we aan begonnen. Het was echt een uitputtingsslag. Elke dag 80 tot 120 kilometer door de hitte ploeteren. Vaak was er voor het eten niet meer dan spaghetti en tomaten. Op een gegeven moment woog ik nog maar 55 kilo, maar mentaal en emotioneel was het ook zwaar. Jon en ik hadden net een relatie… ik kende die man nauwelijks. Dan knalt het wel eens als je 24 uur op elkaars lip zit, honger hebt en uitgeput bent.”

Grenzen verleggen

Ontberingen te over, maar die ziet ze als het noodzakelijke lesgeld om wereldwijs te worden. Ze had het voor geen goud willen missen. “Een dosis avontuurlijkheid heeft iedereen nodig om uit zijn normale, veilige leventje te stappen. Het verleggen van je grenzen – letterlijk en figuurlijk – geeft een impuls aan je persoonlijke en professionele ontwikkeling. Een beetje bluf en naïviteit horen daar echt bij, want als je te veel piekert over wat er allemaal mis kan gaan, dan doe je uiteindelijk niks.”

Pijn in perspectief

De diepere betekenis van de fietstocht door Afrika ontvouwt zich als Aukje deze reis benoemt als metafoor voor haar tocht door het leven. Mooie ontmoetingen, prachtige vergezichten en adembenemende natuur die worden afgewisseld door verschrikkelijke ontberingen die tot opgeven dwingen. “Na een hele dag keihard fietsen dacht ik: Ik kap ermee! Waarom doe ik dit mezelf aan? Ik wil naar huis, een warm bad en een lekker bed. Maar dan zie je opeens de majestueuze bergen in Ethiopië voor je of sta je in de wonderschone woestijn van Soedan. Wauw, pure verwondering. Dan besefte ik me; als ik me niet de hele dag te pletter had getrapt was dit moois mij niet overkomen. Op de fiets heb ik pijn leren verdragen. Er is altijd licht aan het einde van de tunnel. Dat zet pijn in perspectief.” Aukje kon niet vermoeden dat deze levensles enkele jaren later flink op de proef zou worden gesteld als haar jongste dochter ernstig meervoudig beperkt blijkt te zijn. Hoe ondraaglijk de pijn ook lijkt, Aukje en haar man vinden hun weg.   

Het volmaakte in het onvolmaakte

“De eerste twee jaren na de geboorte van mijn jongste dochter waren super zwaar. Ze dronk niet, ze at niet, ze ontwikkelde zich niet. Je denk dat je hele wereld instort, maar je kunt niet terug, je kunt alleen maar vooruit. Het zijn juist de dalen in je leven en de dingen die je door elkaar schudden, die je laten zien uit welk hout je gesneden bent. Je weet niet hoe sterk je bent, totdat je sterk moet zíjn.” Aukje maakt duidelijk dat het niet alleen een kwestie van stug volhouden is. Zij kent de vrucht van volharding als het volmaakte doorbreekt in het onvolmaakte. “Er zijn af en toe nog steeds zware dagen. Dan denk ik wanhopig: Dit trek ik niet, hoe lang duurt dit nog…? Onze zorg voor haar is voor altijd, want zij zal in haar ontwikkeling wellicht altijd een baby blijven. Maar dan opeens is daar haar lieve lach, de blik in haar ogen die een diepe verbondenheid oproept. Juist door haar kwetsbaarheid en onschuld is zij troostend als geen ander. Als er iets met onze oudste dochter is, dan gaat ze met haar zusje knuffelen. Ze veroordeelt niet, ze vraagt niks, ze geeft gewoon. Het zijn deze momenten die ons door de grote moeilijkheden trekken. Wat we moeten dragen als ouders had ik nooit gekund als ik niet kon vertrouwen op mijn kracht; ik heb door Afrika gefietst, dus dit kan ik ook.”

Roeping op het spoor komen

Na de fietstocht zet Aukje zich als directeur van de stichting Respect the Mountains in voor duurzaam bergtoerisme. Nu werkt ze bij the European Safari Company, een klein reisbureau, onderdeel van stichting Rewilding Europe, dat reizen op maat aanbiedt naar ongerepte delen van Europa. “Ik krijg veel energie van mijn werk. Het is een perfecte mix van mijn passie voor reizen, mijn wens om mensen blij te maken en natuurbehoud. Het achterland in Portugal is bijvoorbeeld heel mooi, maar de dorpen lopen leeg en de infrastructuur is slecht. De lokale bevolking kan door duurzaam toerisme inkomsten genereren. Wij helpen lokale ondernemers met het opzetten van toerisme en het trainen van gidsen. Zo ervaren zij dat hun natuur van economische waarde is en dat stimuleert natuurbehoud en natuurontwikkeling. Ik heb het gevoel dat ik iets wezenlijks bijdraag en tegelijkertijd draagt dit werk bij aan mijn eigen welzijn.” Geven en ontvangen lijken samen te vallen. Geen zelfopoffering voor de goede zaak. Ze is haar roeping op het spoor.

Blijmaker

Maar wat is dan haar wezenlijke bijdrage? Waarom heeft Onze-Lieve-Heer haar gecast voor deze rollen in het leven? Hoewel Aukje deze vragen wel heel erg diep vindt gaan, heeft ze haar antwoord snel paraat. “Het maakt mij gelukkig om andere mensen blij te maken. Al is het maar een glimlach voor even. Ik weet ook wel dat ik een ander niet gelukkig kan maken, maar vroeger vond ik het al heerlijk om verkleed als trol, indiaan of heks in het partycentrum van mijn ouders de gasten een leuke avond te bezorgen. Als ik blij thuiskom van mijn werk geef ik dat door aan mijn gezin. Als reisorganisator kan ik mensen een onvergetelijke vakantie geven.” Aukje is een blijmaker. Ze haast zich te zeggen dat ze misschien handelt uit eigenbelang. “Ik bezorg graag anderen een glimlach, maar ik maak ook mezelf graag blij hoor. Dat vind ik soms wel eens lastig. Ben ik niet egoïstisch om rond te lopen als een blije pief?” Anderen noemen dit gewoon verlicht eigenbelang.

Bernrode als basis

De middelbare schooltijd is een springplank voor de levensschool die volgt met al haar uitdagingen. Aukje vond zichzelf toen een standaard dorpsmeisje en niet zo’n diepzinnige tiener. Eigenlijk nog een ander persoon. Bernrode legde de basis voor later. “De positieve sfeer op de school is me in het bijzonder bijgebleven. De uitwisseling met een Franse school en de Rome-reis gaven me een internationaal besef. Het verbreedde je gezichtsveld. Dat heeft mij de zelfverzekerdheid geschonken om enkele jaren later de wijde wereld in te trekken. Pas later zag ik in dat een dergelijke school echt een privilege is.”

Voor de puber Aukje was de nabijheid van de Norbertijnen in de Abdij van Berne niet zo belangrijk. Tegenwoordig beseft ze het belang van verstilling en contemplatie, belangrijke waarden binnen de abdij. Zij noemt zichzelf niet gelovig of religieus, want ze houdt niet zo van hokjes. De natuur is haar kathedraal, levenslust haar lofzang. “Ik heb een actief en druk leven. Voor rust en reflectie ga ik de natuur in, het liefst alleen. Ik wandel elk dag in het bos, ren mijn rondjes in de natuur en doe yoga buiten. In de natuur zijn, is voor mij een soort meditatie en wordt dan vaak stil van verwondering. Ik ben zo blij dat ik leef, gezond ben, en dankbaar dat ik het allemaal mag meemaken! Misschien is dat geloven, maar ik noem het gewoon levenslust.”