“Kijk naar waarden die mensen delen”

Afgelopen zaterdagmiddag waren in de Abdij van Berne in Heeswijk-Dinther tientallen leden en vrienden van de Bernekring en de nieuwe Stichting Vrienden van de Abdij van Berne bijeen voor een speciale ‘Vriendendag’. Tijdens deze bijeenkomst werd – na jaren vertraging vanwege met name corona en de vele beperkende coronamaatregelen – afscheid genomen van de Bernekring, en de nieuwe vriendenstichting gepresenteerd die het werk van de Bernekring in een bredere aanpak voort zal zetten. Het thema ‘Verbinding’ stond deze middag centraal: verbinding tussen bijvoorbeeld kerk en maatschappij en verleden, heden en toekomst.

Door: Greco Idema

Na een woord van welkom door Peter van Boekel, voorzitter van de Stichting Vrienden van de Abdij van Berne, en Denis Hendrickx, abt van de Abdij van Berne, verzorgde Paul van Geest een bijdrage over de toekomst van de kerk. Van Geest is hoogleraar kerkgeschiedenis en geschiedenis van de theologie aan de Universiteit van Tilburg en bijzonder hoogleraar Augustijnse studies aan de Vrije Universiteit in Amsterdam. In het najaar van 2020 werd hij benoemd tot lid van de Pauselijke Theologische Academie en in juni 2014 werd Van Geest, tijdens de Nacht van de Theologie, verkozen tot ‘theoloog van het jaar’.

Waarden
Van Geest begon zijn bijdrage met wat de Abdij van Berne voor hem heeft betekend in met name zijn jeugd. Hij gaf aan dat “zijn kerkhistorische carrière misschien wel in de Abdij van Berne is begonnen”. Dat het niet goed gaat met de kerk, zeker ook de katholieke kerk, in Nederland, dat is wel duidelijk. Er is weinig aanwas, er zijn weinig nieuwe vrijwilligers, er is geen continuïteit tussen generaties. In 1964, toen Van Geest geboren werd, werden er volgens het KASKI nog 100.000 kinderen gedoopt in de katholieke kerk. Het afgelopen jaar was dit aantal gedaald tot slechts 6.000. Het lijkt erop dat Paul Schnabel gelijk krijgt, toen hij jaren geleden zei als directeur van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) dat de kerk op een gegeven moment een soort curiosum zal worden. Moeten we dus heel somber worden? Zijn er geen lichtpuntjes of kansen? Jazeker. In Nederland zijn veel christelijke migranten en vluchtelingen. Bijvoorbeeld Koptische christenen. Die worden niet geregistreerd door het KASKI. Zo zijn er meer christelijke gemeenschappen in Nederland dan je op basis van de getallen zou verwachten. De grote vraag is nu: wanneer gaan die verschillende vormen van christendom elkaar ontmoeten? Oud en nieuw, krimpen en groeien, meerderheid en minderheid… zo is het in de geschiedenis van de kerk altijd geweest. Denk bijvoorbeeld maar eens aan Augustinus, de regelvader van de norbertijnen. Zijn kerk was erg klein. Hij sprak vanuit de positie van een minderheid. Ook hij moest keuzes maken. Muren maken volgens hem de kerk niet, lees zijn Belijdenissen maar eens. Het gaat erom vanuit waarden je als christelijke gemeenschap leeft. Minder communio sacramentorum en meer communio sanctorum.

Wat kunnen we anno 2023 met dit verhaal? Met jongeren en ouderen die weinig of niks met Jezus of de kerk hebben? Van Geest ziet volop mogelijkheden in het kijken naar waarden die gedeeld worden door mensen. Naar de waarden die we ook in bijvoorbeeld de katholieke sociale leer tegenkomen. Steeds meer jongeren zijn met waarden als solidariteit en rechtvaardigheid bezig. Het doorgeslagen liberalisme maakt velen niet gelukkig. Steeds meer mensen voelen zich onzeker. Stel als gemeenschap bepaalde waarden weer centraal, dan vind je vanzelf gelijkgestemden. Wie weet wat dan weer kan ontstaan. Welke vormen precies, daarover leert de kerkgeschiedenis ons: dat weet je nooit.

Na de bijdrage van Van Geest was het tijd voor een muzikaal intermezzo van Servaes. Tegelijkertijd konden de aanwezigen naar foto’s kijken uit de rijke geschiedenis van Berne.

Toekomst Berne
Abt Denis Hendrickx ging hierna in op de toekomst van Berne. Vorig jaar is de abdijgemeenschap, na jaren van vooral concrete plannen maken en uitvoeren, meer inhoudelijk met de toekomst bezig geweest. Duidelijk werd dat een rijk verleden naast aandacht en waardering ook vraagt om revitalisering. Op verschillende momenten werd tijdens dit proces bevestigd dat ‘God zoeken, gastvrijheid, gemeenschap, het behoud en uitdragen van cultuurdragers, missie en zending’ als kernwaarden beschouwd dienen te worden. Deze waarden zouden in de kerntaken van Berne tot uitdrukking dienen te komen. De abt benadrukte het belang van ondersteuning en de vele vrijwilligers van Berne: “Zonder ondersteuning in allerlei vorm lukt het niet om de weg naar de toekomst te bewandelen.” De gemeenschap van Berne zal daarnaast open moeten staan voor vormen van verbreding. “Je enkel richten op een gemeenschap van celibatair levende mannen gedurende een heel mensenleven kan en moet weliswaar blijven bestaan, maar is welhaast een doodlopende weg.” Waarom zouden er niet gemeenschappen van mannen én vrouwen kunnen ontstaan, vroeg hij zich af. De abt wees de aanwezigen op ‘de abdijdialoog: de mens achter de boer en tuinder’ die op 19 maart in Berne plaatsvindt. De tekst van zijn bijdrage vindt u hier.

Een bijzonder cadeau
Na de bijdrage van de abt was het tijd voor opnieuw een muzikaal intermezzo van Servaes en daarna was het tijd voor een kop koffie en thee en wat lekkers in de Norbertuszaal, achter de abdijkerk. Tegen 15.30 uur gingen de aanwezigen naar buiten voor de onthulling van een cadeau aan de leden van de Bernekring. Als dank voor hun jarenlange inzet werd een prachtig zitbankje bij de ingang van de abdij geplaatst. Peter van Boekel en Jos Deckers, voorzitter van de Bernekring, verwijderden een geel kleed en namen hierna samen met de abt plaats op het bankje. Op bovenstaande foto ziet u de vier bestuursleden van de Bernekring op het bankje. Aan het eind van de bijeenkomst was het tijd voor een Vesperviering en daarna nog een hapje en een drankje. Al met al was het een zeer geslaagde middag.

Greco Idema is webmaster van Abdijvanberne.nl