Tekst nationale 4 mei-herdenking abt Denis Hendrickx

In de Abdij van Berne werden gisteravond uiteraard ook alle Nederlandse slachtoffers herdacht sinds de Tweede Wereldoorlog. Hieronder vindt u de tekst die werd uitgesproken door abt Denis Hendrickx.

Door: abt Denis Hendrickx | Foto: Pixabay

Op 4 mei herdenkt Nederland mensen die hun leven gaven voor Vrijheid, Integriteit, Trouw. Elk jaar opnieuw wordt in ons land op deze dag en vooral op deze avond de doodsklok geluid. Het is traditie dat we op deze dag denken aan al die velen die in de Tweede Wereldoorlog hun leven verloren. Zij die toen gestorven zijn, blijven immers onze aandacht verdienen: het enige wat we ze kunnen geven, ook nu nog, is te zorgen dat ze in onze herinnering blijven leven.

Hun verhaal, zoveel zinloos lijden, zoveel mensenlevens vernietigd: het roept gevoelens op van onmacht, van deernis, van schaamte ook om wie wij zelf zijn. Dat in ons, menselijke wezens, zodanig vernietigende krachten latent aanwezig kunnen zijn, dat zich in onze samenleving in een paar jaar tijd een systeem kan ontwikkelen dat medemensen als onkruid meent te mogen verdelgen.

Zo’n 2000 kilometer van ons vandaan schrijven ouders hun naam en contactgegevens op de rug van hun kind, zodat ze het kunnen terugvinden als ze er van gescheiden raken – of erger – zodat de kinderen hun naam kunnen herinneren als hun ouders omkomen. Dode lichamen  liggen in de straten te ontbinden, Oekraïners vechten tot hun laatste snik in steden als Marieoepol, moeders proberen hun baby’s in ondergrondse metrostations te verzorgen en op te voeden.

Tegenover de onvrijheid van een volk dat door zijn broedervolk wordt uitgemoord, verkracht en geterroriseerd. Het autoritaire Russische regime berooft de Oekraïense bevolking brutaal van haar vrijheid. Ook de Russische bevolking heeft niet de vrijheid zich tegen haar leider uit te spreken.

Wie in de oorlog het leven verloor – of dat nu gold in de veertiger jaren van de vorige eeuw en sedertdien op heel wat momenten op veel plaatsen in de wereld – was slachtoffer. Eigenlijk had niemand daarin een keuze. Aan hen denken, aan al die slachtoffers van bombardementen, veldslagen, vernietigingskampen maakt ons vooral hulpeloos.

Dankbaar mogen we zijn voor die kleine groep dapperen, die zich in die verwarrende jaren bewust verzet hebben tegen wat er gebeurde, en het leven hebben gelaten ‘voor de goede zaak’. Het gebeurde toen, het gebeurt tot op de dag van vandaag. We zagen en zien mensen die er alles voor over hebben voor hun idealen, ondanks het gevaar geliquideerd te worden

Een soortgelijk systeem heeft grote delen van onze samenleving ook nu in zijn greep. Met regelmaat worden we geconfronteerd met berichten over geweld, bewust aangewend om terreur te zaaien, over bomaanslagen, gepleegd door mensen die daarbij zelf hun leven verliezen. Het idee dat het willekeurig doden van medemensen zozeer een ideaal geworden is, dat je bereid bent ook zelf er voor te sterven.

In ons land staan we nu stil bij onze vrijheid. Een thema dat met de oorlog in Oekraïne opeens weer angstaanjagende dichtbij is. Het betekent opnieuw veel verlies en verdriet. Maar ook traumatische pijn die van generatie op generatie wordt doorgegeven.

We gedenken de doden die in de Tweede Wereldoorlog zijn gevallen. Ieder wapen waarmee een mens het leven wordt ontnomen is een misdadig instrument . En het raakt ons op een nog indringender manier als iemand sterft, zonder zelf een wapen te dragen, maar alleen om de simpele reden dat iemand jood is, of zigeuner, of homoseksueel.

We gedenken de mensen die als mens er niet mochten zijn en die het leven hebben gelaten. We gedenken al die mensen die hun leven hebben gegeven om die grondrechten te verankeren. En we gedenken de mensen die in een systeem zijn gemanipuleerd en zijn gebruikt en zich hebben laten gebruiken.

Waar we ons bij allerlei feiten van slecht nieuws neerleggen, waar geen lering wordt getrokken uit het verleden, is de toekomst bedreigd. De vrijheid na 1945 moest duur betaald worden in de jaren tussen 1940 en 1945. En telkens weer moeten we ervaren – tot op de dag van vandaag – dat veel slechtoffers vallen omwille van noodzakelijke en broodnodige vrijheid. Op veel plaatsen in de wereld wordt strijd geleverd, sterven mensen omwille van hun en onze vrijheid.

Hen en alle slachtoffers met hen, willen wij heel nadrukkelijk vandaag gedenken. Dat hun namen onder ons blijven leven en niet verloren zullen gaan. We herdenken de doden en staan stil bij de druk waaronder geleefd moest worden: een systeem dat alleen maar ellende bracht.

Op onze schouders  rust een gezamenlijke verantwoordelijkheid voor vrijheid, want onze vrijheid is nooit voltooid. Iedere generatie moet opnieuw invulling aan vrijheid geven. Vrijheid is een opdracht en dat geldt ook voor vrede. Vrede ligt niet verankerd in verdragen alleen. Vrede is zo eigen aan menselijke gedachten en gevoelens. En als het daar verdwijnt kan geen wet, geen pact, geen verdrag, geen organisatie echte garanties bieden.