Abdijbibliotheek en archief

De boekencollectie van de Abdij van Berne is in een periode van bijna 570 jaar door de Norbertijnen bijeen gebracht. De collectie is overwegend contemporain ontstaan: veel herkomstgegevens van de incunabelen en de 16e-eeuwse drukken laten zien dat zij overwegend in de tijd zelf zijn verworven. Een uitzondering wordt gevormd door de voormalige bibliotheek van de Bossche Broeders van het Gemene Leven, die in 1623 werd aangekocht door de Abdij van Berne.

De boekencollectie verkeert in opmerkelijk goede staat. Dat de collectie een aanzienlijk aantal levensbeschrijvingen van Norbertus bevat, mag niet verbazen. In het 17e-eeuwse gedeelte van de collectie is het opvallendste exemplaar daarvan de editie uit 1622, gedrukt op perkament en waarvan de kopergravures op spectaculair fraaie wijze met de hand zijn ingekleurd. Dr. Marjolein Leesberg (The New Holstein) meldde dat zij zelden zoiets moois had gezien.

Contact
Werken uit de abdijbibliotheek zijn alleen op afspraak te raadplegen. Een verzoek voor een bezoek, met opgave van de titel van het te raadplegen werk, kunt u richten aan conservator Robert Arpots via bibliotheek@abdijvanberne.nl. In beginsel komen alleen de maandag en de woensdag in aanmerking voor uw bezoek.

Meer weten over de abdijbibliotheek? Voor het raadplegen van catalogi, de topstukken, unieke publicaties, aanwinsten, nieuws en meer kijkt u op de website van de abdijbibliotheek.

In 2016 ontstond de mogelijkheid waardevol historisch geschreven erfgoed van de Abdij van Berne materieel te laten verzorgen door het Brabants Historisch Informatie Centrum (BHIC). Dit was mogelijk dankzij Metamorfoze; het nationale programma voor het behoud van het papieren erfgoed. Aansluitend kon het geschreven erfgoed gedigitaliseerd worden zodat het niet meer fysiek geraadpleegd hoeft te worden, maar de informatie snel en eenvoudig in digitale vorm voorhanden is. Het Zeeuws Archief tekende voor de conservering, Art in Print digitaliseerde de documenten. In juni 2019 wordt dit project voltooid.

Het gaat om drie onderdelen van het historisch erfgoed van de Abdij van Berne:

1. Het oude archief van de abdij, 1134-1857
   Dit onderdeel loopt vanaf de stichting van de abdij in 1134 in het plaatsje Bern bij Heusden tot aan de vestiging van de abdij in Heeswijk waar de Bernenses in 1857 het conventsleven weer oppakten. Hierin zijn ook documenten opgenomen van het Bossche Fratershuis, waar ze tussen 1625 en 1629 gehuisvest waren en uit de periode 1648-1797 toen ze officieel in Vilvoorde bij Brussel woonden.
2. De archieven van de sociale werkers, 1890-1940
   – Gerlacus van den Elsen (1853-1925), oprichter van de Boerenleenbank en de Noordbrabantse Christelijke Boerenbond (NCB);
   – Johan Nouwens (1875-1968), oprichter van de R.K. Middenstandsbond; -Pius van Aken (1876-1938), oprichter van Het Algemeen Roomsch-Katholiek Werkgeversverbond;
3. – Jules van Beurden (1878-1945), oprichter van de Middenstandsbank. Het zijn hun persoonlijke documenten, vooral van Van den Elsen en Nouwens.
4. Delen van de handschriftencollectie, 1400-1900
   Bijzonder hierin is de grote verzameling collegedictaten, vooral uit Leuven.

Deze stukken kunnen niet meer fysiek geraadpleegd worden maar zijn volledig via internet te raadplegen.

Inhoudelijke vragen hierover kunt u richten aan info@bhic.nl.

De jongere archieven van de abdij zijn slechts beperkt openbaar. Voor vragen hierover kunt u terecht bij archief@abdijvanberne.nl.

De gedigitaliseerde foto’s van de Abdij van Berne die het Brabants Historisch Informatie Centrum (BHIC) beheert zijn hier te raadplegen. Hieronder een beperkte selectie.